Utrata wartości aktywów - co warto o niej wiedzieć?

Jednostki, które prowadzą księgi rachunkowe, muszą opracowywać co roku podsumowanie zamknięcia. skoro jakiś właściciel wyliczył utratę wartości aktywów, obowiązkowo musi on zamieścić go w bilansie. Ale zamieszczenie potrzebnych odpisów aktualizacyjnych nie jest oczywiste i wymaga eksperckiej wiedzy, bo zgodnie z przepisami prawa (a zatem przede wszystkim ustawą o rachunkowości) występuje wiele różnych metod określania pozycji bilansu. Fachowiec wie, jaką z nich użyć i w jaki sposób policzyć aktualną utratę wartości aktywów.

Czym są aktywa? To zasoby dorobku jakiegoś podmiotu (w przeciwieństwie do pasywów, wskazujących sposoby, z których zasilany jest majątek organizacji). W listę aktywów wchodzą: aktywa trwałe oraz aktywa obrotowe. Do aktywów trwałych zalicza się: majątek rzeczowy, długoterminowe należności i inwestycje oraz wartości niematerialne i prawne, i długoterminowe rozliczenia międzyokresowe. Aktywa obrotowe tworzą natomiast: należności i inwestycje krótkoterminowe, środki kapitałowe oraz zapasy i krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe. Już proste wyliczenie składowych tej części bilansu obrazuje ich różnorodność. A to oznacza, że również wycena kwoty oraz utraty wartości aktywów wymaga zastosowania różnych sposobów - dobranych ściśle od charakteru danego zapisu.

Wycena aktywów skupia się zazwyczaj na określeniu albo ich wartości albo na podstawie kwoty nabycia bądź kwoty wytworzenia, albo też wartości formalnej - czyli de facto ceny, za którą organizacja mogłaby dany element majątku sprzedać. Zmienna Niestała sytuacja rynkowa gospodarcza, relacje z innymi konkurencyjnymi podmiotami funkcjonującymi istniejącymi na rynku, a także nieprzewidziane niepewne sytuacje wydarzenia losowe sprawiają decydują jednak, że cena koszt netto lub wartość cena danego tego składnika majątku mogą ulegać zmianom modyfikacjom. Utratę wartości aktywów należy wart monitorować obserwować na bieżąco - ponieważ bo w wielu licznych przypadkach sytuacjach firma przedsiębiorstwo może przewidzieć zauważyć, że do niej dojdzie. Dobrym znakomitym przykładem jest tu np. pogorszenie zmiana sytuacji pozycji finansowej kapitałowej kontrahenta odbiorcy lub wahania cen walut bądź wartości kosztów instrumentów finansowych pieniężnych, w które przedsiębiorstwo zainwestowało.

Oczywiście - jak powiedzieliśmy wcześniej - określony sposób, w jaki ocenia się pułap utraty wartości aktywów, musi być dopasowany ściśle do charakteru konkretnego składnika majątku. Diametralnie inaczej wygląda on bowiem w przypadku dorobku trwałego - takiego jak nieruchomości czy flota firmowych samochodów, a zupełnie inaczej - w przypadku wartości niematerialnych i prawnych. Te drugie są znakomitym przykładem, który pomaga zilustrować, dlaczego oszacowaniem utraty wartości aktywów zawsze powinien się zajmować fachowiec. Do wartości niematerialnych i prawnych należą bowiem wszelkiego rodzaju licencje czy patenty. Wyobraźmy sobie sytuację, w której osoba wynajduje zupełnie nową technikę, która bardzo obniża wartość metod dotychczas wykorzystywanych. Albo dostawca oprogramowania wprowadza na rynek doskonalszy aplikację do realizacji konkretnych zadań - w związku z czym oprogramowanie użytkowane w danej chwili przez firmę okazuje się gorsze, mniej efektywne, a może nawet w niektórych sytuacjach błędne. Jak oszacować wówczas, ile straciła jednostka, która zainwestowała niedawno w zakup tego systemu?

Z pozoru może się wydawać, że tego rodzaju pomyłka nie pociąga za sobą żadnych konsekwencji - przecież to organizacja ponosi konsekwencje utraty wartości aktywów. Warto jednak podkreślić, że organizacje, prowadząc księgowość, zobowiązują się do zapisywania w nich prawdziwych, potwierdzonych danych. Jeśli firma w obliczu straty części majątku będzie zapisywała w bilansie cały czas te same kwoty, może zostać podejrzana o zawyżanie ceny majątku, a takie postępowanie też jest niedopuszczalne. Nie tylko umniejsza ono wiarygodność spółki, ale również może narazić ją na nieprzyjemności, jeśli w oparciu o wyliczenia podejmowane są decyzje finansowe (np. otwarcie kredytu bankowego, dotacji lub innej formy wsparcia działalności spółki).